Bektaşi hareketi anadolu'da on üçüncü yüzyıldan itibaren örgütlenmeye başlamıştır.Bektaşiler Hz.Muhammed-i Mürşit, Hz.Ali'yi Rehber, Hacı Bektaş-ı Veli'yi de Pir olarak tanıdılar.Mevlevilik daha çok kentlerde yayılırken Bektaşilik daha önceleri sınır boylarında ve kırsal kesimde yaşayanlar arasında yayılmaya başladı.Kalenderilik,İsmaililik ve Haydarilik tarikatlerinden olanlardandan'da bektaşiliği benimseyenler oldu.
Bektaşiliğin şamanlıktan izler taşıması,Anadolu türkçesini konuşması,tekli düşünce yerine her düşünceden olan insanları kucaklaması ve genel inançları ortaya koyması nedeniyle büyük ilgi çekmiştir.Bektaşiliğin kapılarını her düşünceden insanlara açması nedeniyle Osmanlı İmparatorluğu eğemenliğindeki Anadolu'nun hemen,hemen her yörersinde ve balkanlara kadar yayılması.
Neticesinde Ordu'nun bel kemiğini oluşturan Yeniçeri ocağı'nın yarı resmi tarikati haline gelmiş oldu.Bu nedenle Yeniçerilere taife-i Bektaşiyan denmiştir.Hacı Bektaş-ı Veli'nin ölümünden sonra Bektaşiliğin ikinci piri sayılan Balım Sultan Bektaşiliğin ayin ve erkanında değişiklik yapmıştır.Tekelleri yeniden düzene sokarak dünya'dan el etek çekmiş bir dervişler örgütü kurdu.Bu düzenlemeden sonra Bektaşilik bir birine rakip iki kola ayrıldı.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin soyundan geldiklerini öne sürdükleri için kendilerine bel evladı diyen kola mensup olanlar daha çok kırsal kesimde yayılmaya başladılar.Bu kola daha sonra Çelebiler kolu denildi.
Hacı Bektaş-ı Veli'nin gerçek yolunu sürdüklerini iddia edenler ise kendilerini yol evladı yada sefili diye adlandırdılar.Yol Evladı denen gurup örgütlü ve düzenli tarikat yapılanmasıyla büyük kentlerde ve kasabalarda güçlendiler.Bu kola babalar kolu denildi.Yeniçerilerin çıkardığı ayaklanma'da Bektaşilerin büyük rol oynadığını düşünen II Murat yeniçeri ocağını kanlı bir biçimde bastırarak bu ocağı 1826 tarihinde tamamen kapatmıştır.Yeniçeri ocağının ortadan kaldırılması Osmanlı askeri gücünü oldukca zayıflatmıştır.
II Murat bektaşiler üzerinde baskı kurarak bektaşiliğin yasaklanmasına kadar gitmiştir.Bektaşiliği yasaklayan II Murat Bektaşi ileri gelenlerinin bir kısmını asarak idam etirmiş bir kısmını'da Balkanlara sürgüne göndermiştir.Bu nedenle kurulan Bektaşi Tekkeleri yıktırıldı.Hacı Bektaş-ı Veli dergahı ve diğer büyük bektaşi dergahlarına sunni Şeyhler atandı.Amaç Bektaşiliği asimile etmekti.Ancak yapılan bunca baskılara rağmen Bektaşilik varlığını sürdürmeye devam etmiştir ve Atanan sunni Şeylerin bir kısmı Bektaşiliği benimsemişir.
1861-1876 Abdulaziz tahta çıktıktan sonra Bektaşiliğin yeniden serbest olması için karar verildi.Bektaşilikte bazı önemli kurallar vardır.
Bir pire bağlanmak,Mühip olmak,İkrar vermek,Kabul etmek,Onaylamak.Teslim olmak,Kendisini Allah'ın kaderine bırakmak ona sığınmak.Kanaat etmek,rıza göstermek,yani Haktan gelene razı olmak gibi bazı temel kuralları bulunmaktadır.Günümüzde ise sadece bektaşilik yada diğer kollar ayrı,ayrı varlığını sürdürmemektedirler.Bu inanç sistemi içerisine giren tüm görüşlere Anadolu'da Alevilik denmektedir.Ky.B.lrs.Sz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder