Babası bir Osmanlı emiri bir gazi oalan İsrail'dir.Edirne osmanlılar tarafından alındıktan sonra Şeyh Bedrettin'in babası İsrail Dimatoka'ya bağlı simavna'ya kadı olarak atanmıştır.Şey Bedrettin'in annesi ise Rum ileri gelenlerinden birinin kızı olup sonradan Müslüman olan Melek hatun'dur.Şeyh Bedrettin Simavna kadısının oğlu olarak tanınmış ve bu sıfatla anılmıştır.Bu deyim sonradan Kütahya'nınn Simav ilçesiyle bağlantılı hale getirilerek ona Bedrettin Simavi denmeye başlanmıştır.Simavnalı Bedrettin öğrenim çağına geldiğinde ders arkadaşları kadızade-i rumi adıyla anılan ünlü matematikçi ve astrolog Musa ile Musa'nın babası Bursa Kadısı koca Mahmut'dan daha sonra'da konyadaki Alleme Feyzullah'dan ders almıştır.
Şeyh Bedrettin daha sonra Suriye'ye gitmiş ancak oradaki bilginleri küçümseyerek Kahireye geçmiş ve Kahiredeki bilginlerden ders almıştır.Şeyh Bedrettin Kahiredeki arkadaşları ünlü bilgin Cürcanlı Seyit Şerif ile Aydınlı ünlü tabip Hacı Paşa ile birlikte Mübarekşah Mantıki'den İlahiyat,Felsefe ve Mantık derslerini alarak eğitimini tamamlamıştır.
Şey Bedrettin Kahirede izdiva hayatı yaşayan Ahlatlı Hüseyinden tasavvuf dersi almıştır.Şeyh Bedrettin Şeyhi'nin buyruğuyla tebrize giderek Timurun huzurunda bilginlerle yapılan bilimsel konuşma ve tartışmalarda derin bilgisiyle başarı göstermiştir.
Bu tartışmaların ardından Kazvine giden Şeyh Bedrettin burada derin bir tasavvuf bilgisini aldıktan sonra Kahireye dönmüştür.Şeyh Bedrettin Kahireye döndükten sonra Memluklu sultanı Melik Zahir Berkuk'un hürmet ve takdirine mazhar olmuştur.Bu nedenle Ahlatlı Hüseyin'in tavsiyesi üzerine Sultanın oğlu Ferec'in hocalığına getirilmiştir.Şeyh Bedrettin Kahirede kaldığı süre içerisinde İslam Hukukunu kaleme almıştır.Bedrettin Şeyhi'nin ölümü üzerine bir süre onun yerine Şeyh olmuş ancak daha sonra Anadolu'ya geri dönmüştür.
Şeyh Bedrettin daha sonra Germiyanoğulları,Karamanoğulları beylikleri ile Aydın,Tire ve diğer yerlerdeki Alevi,Bektaşi yörelerini bir bir dolaşmıştır.Şeyh Bedrettin irşad maksadıyla Anadolu'da dolaştığı sırada batını düşünceyi yaymaya çalışmıştır.Alevi ve bektaşi Türkmenlerle ilişki kurarak onların üzerinde büyük etki bırakmıştır.Şeyh Bedrettin daha sonra rumeli'ye geçerek Edirneye yerleşmiş ve kendisini ziyarete gelenlere telkinlerde bulunmuştur.Şeyh Bedrettin'in bu çalışmaları Osmanlı Devletinde Şehzadelerin bir birleriyle mücadele ettikleri döneme denk gelmiştir.Şeyh Bedrettin'in büyük,erdemli ve güçlü bir bilgin olduğu her yana yayılmıştır artık.
Edirnede hükümdarlığını ilan eden Musa Çelebi Şeyh bedrettin'i kazasker olarak atamış ve bu sayede Şeyh Bedrettin'in saygınlığı gittikçe artmıştır.Şeyh bedrettin bu yetkiyi çok iyi kullanarak ününün yayılmasını başarmıştır.
Çelebi Sultan Metmet 1413 te kardeşi Musa Çelebiyi bertyaraf ederek yerine Sultan olunca Şeyh Bedrettin'i kazaskerlik görevinden alarak onun ilmine duyduğu saygıdan dolayı Şeyh Bedrettin'i oğlu ve kızıyla birlikte İznik'te zorunlu ikamete tabi tutmuştur.Ayrıca Şeyh Bedrettin'e 1000 akçelik birde maaş bağlamıştır.
Şeyh Bedrettin İznikte sakin bir yaşam sürerken bir taraftanda yeni kitaplar yazmakla zamanını değerlendiriyordu.Bir süre sonraİzmir Urla Karaburun yarımadasında bulunan ve Halife dede olarak anılan Börlükçü Mustafa'nın bazı faaliyetlerde bulunduğunu haber alır.Şeyh Bedrettin Hacca gişdeceğim bahanesiyle çocuklarını İznikte bırakarak önce Kastamonuya daha sonra Sinop'a geçerek bir gemiye binip kefe yoluyla Eflak Voyvodasının yanına gider.Mustafa dede olarak bilinen Börlükçü Mustafa Karaburunda Müridi olan Torlak Kemal ise Manisada Alevi ve bektaşileri bir araya toplayarak Osmanlıların içinde bulunduğu iç kargaşadan yararlanarak faaliyetlerde bulunurken Şeyh Bedrettin Balkanlarda İsyan hazırlıklarını sürdürmekteydi.Şeyh Bedrettin Eflaktan Osmanlı topraklarına geçerek balkanlarda Silistre,Dobruca ve Deliormanda etkili bir propoğanda yaparak etrafına büyük bir insan gücünü toplamayı başarır.Çok geçmeden Börlüceli dede Mustafa etrafına topladığı beş bir kişilik bir güçle Karaburunda İsyanı başlatır.Başlatılan isyan kısa sürede büyüyerek yayılmaya başlar.Börlüceli Mustafa dedenin başlattığı isyanı bastırmak için görevlendirilen İzmir sancak beyi Aleksandır isyancılara yenildiği gibi hayatını'da kaybeder.
Bu durum karşısında zor durumda kalan Osmanlı hanedanı Saruhan sandaktarı Ali beyi isyanı bastırmakla görevlendirir.Görevlendirilen Ali bey güçleride yenilgiye uğrayarak güçlükle Manisaya kaçarlar.Durumun gittikçe kötüleşmesi üzerine çelebi Metmet etkin önlemler almak zorunda kalarak Veziri Beyazıt paşa ile oğlu şehzade Murat'ı büyük bir kuvvetle Börlüceli Mustafa dedenin güçlerine karşı gönderir.
Beyazıt paşanın güçleri ile Mustafa dedenin güçleri arasında şiddetli çatışmalar yaşanır.Bu çatışmalardan sonra Börlüceli Mustafa Dede güçleri yenilerek teslim olmak zorunda kalırlar.Çarpışmalarda Osmanlı güçler'de büyük zaiyat verirler.Beyazıt paşa esir aldığı isyancıları Ayasuluğa götürerek burada sorgular.Bunlardan bir çoğu Börlükçü Mustafa Dedenin gözleri önünde başları vurulmak suretiyle idam edilirler.Öte yandan Manisa ve civarında etrafına üç bin kişi toplayan Torlak Kemal'in isyanı Karaburunlu Mustafa Dedenin isyanı kadar etkili olmamıştır.Beyazıt paşa ve şehzade Murat Börlüceli Mustafa Dedenin isyanını bastırdıktan sonra Torlak Kemal'e karşı harekete geçerek onuda etkisiz hale getirdikten sonra Torlak Kemal ver arkadaşlarını idam ederler.Osmanlılar bu isyanın Alevi bektaşi isyanı olduğuna ve liderlerini,de Şeyh Bedrettin olduğunu düşünmekteydiler.Balkanlardaki deli orman bölgesine yerleşen Şeyh Bedrettin bir çok yere mektup göndererek haltan kendisine kaltılmalarını istemekteydi.
Şey Bedrettin kazasker olduğu dönemde rumelide çok sayıda yandaş edinmişti.Şeyh bedrettin Anadolu'da başlatılan isyanın yayılmasını bekliyordu.Dede Mustafa ve Torlak Kemal'in başlattığı isyanın bastırılması Şeyh Bedrettin ve yandaşlarının moralini ciddi bir biçimde bozmuştu.Bu sırada Sultan Metmet Çelebi Yıldırımın oğlu Musa Çelebi'nin(düzme Mustafa) saltanat iddiasıyla taselya ve Selanikteki faaliyetlerini önlemekle meşguldü.Ancak Serez'e geldğinde Şeyh Bedrettin'in İsyan hazırlığında olduğunu öğrenmiş ve Beyazıt paşayı bir kuvetle Şey Bedrettin'e karşı gönderir.Aslında Anadoludaki isyanın bastırıldığını haber alan Şeyh Bedrettin yanlılarının çoğu dağılmıştı.Yapılan çatışmalarda Şeyh Bedrettin yakalanarak Sultan Mehmet Çelebi'nin bulunduğu Sezer'e götürülür.Şeyh Bedrettin'in Rumeli fetihlerinin soyundan geldiği,büyük bir alim ve düşünür olması nedeniyle hemen öldürülmedi.
Sultan Metmet Çelebi bu nedenle din adamlarına bu konuda fetva vermelerini emretti.Şeyh Bedrettin'in giriştiği bu hareket'in islama uygun olup olmadığı cezasının ne olması hakkında bir bilgin heyetine soruldu.Heratlı Mevlana Haydar'ın düzenlediği bir fetva ile suçlu olduğu ilan edilen Şeyh Bedrettin 1420 yılında sezer pazarında bir dükkanın önünde asılarak idam edildi.Şeyh Bedrettin'in yazdığı eserlerin çoğu ya gizlenmiştir yada kaybolmuştur.Bu konuyla alakalı daha önce görülmüş olan bir davada mahkemenin verdiği karara göre Şeyh Bedrettin'in 48 eseri bulunmaktadır.Başka kaynaklara göre ise bu sayının 38 olduğu yönündedir.Şeyh Bedrettin'in en iyi incelenen eserlerinden biri Varidatt adlı eseridir.Öne çıkan eserlerinden bazıları şunlardır.Varidat,Camü-ül fasuleyn,Latif-ül işaret,Et-teshil,Meseret-ül kulüp,Unkud-ül cevahir,Çerağ-ül fütuh ve en son yazdığı Nar-ül kulüp gibi eserlerdir.(K.T.Trh.)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder