Petrol işleriyle uğraşan Melikoff'un babası Rusyadaki kızıl devrimden sonra önce Filandiya'ya oradan'da Fransa'ya göç ederek Parise yerleşirler.İrena Melikoff daha 14 yaşındayken Paris'te bulunan babasının kütüphanesine giderek Hafız divanını,Ömer Hayyam'ı ve Sadi Şirazi'yi okur.İrena Melikoff önce Paris Ecola nationela des langues orientales'in Türkçe bölümünü 1941 de bitirdikten sonra aynı okulda Fransızca bölümünü 1953'te bitirir.
Aynı zamanda Sorbon üniversitesinde okuyan Melikoff bu üniversiteden 1954 yılında mezun olduktan sonra Paristeki ilmi araştırmalar milli merkezinde araştırmacı olarak çalışmaya başlar.İrena Melikoff başarılı çalışmaları sonucunda 1968 yılında profesörlüğe yükselir.Sterasbour üniversitesi beşeri bilkimler fakültesine bağlı Türkoloji araştırmaları enstitüsünün yönetimine getirilir.
Prof.İrena Melikoff 1971 de Osmanlı öncesi ve Osmanlı Milletler arası etütler kurucuları arasında yer alır.Türk kültürü ve edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı dönemin Türk Hükümeti tarafından 1973 yılında kendisine şeref diploması verildi.1982 yılında Türk Tarih Kurumu şeref üyeliğine seçildi.Eski Anadolu Türkçesi'nin dinsel destansı edebiyat metinleri üzerinde çalışmalar yaptı.Alevilik ve bektaşilik konularını büyük bir özveriyle işledi.
Prof.İrena Melikoff Safeviler üzerinde çalışmalar yaparak Prof.Adnan Adıvar'dan dersler aldı.Ünlü İslam araştırmacısı Louis Massingnon onu sufiliği araştırmaya yönlendirdi.Ayrıca Fuat Köprülü ve Ömer Lütfü Barkan gibi bilim adamlarıyla dostluk kurarak çalışmalarını genişleterek sürdürdü.Türk destanları üzerinde çalışmalarını sürdüren Melikoff Mistisizmi öğrenmek isterken Alevilik'le tanıştı.Alevilik öğretisinden çok etkilenen Prof.İrena Melikoff çalışmalarını Alevilik ve Bektaşilik üzeinde yoğunlaştırmaya başladı.
1970 yılından bu yana yayınlanan ve önemli bir türkoloji dergisi olan Turcica'nın kurucu üyesi olan Melikoff ünlü Türk Matematikçi Salih Zeki'nin oğluyla evlendikten sonra bir süre Türkiye'de yaşamıştır.Bundan sonraki yaşamını Prof.İrena Melikoff'un kendi yazdıklarından öğrenelim.
İrena Melikoff kendi ağzından şöyle anlatıyor,yaşadıklarını ve yaptığı işleri.Evliliğim nedeniyle ilk kez 1941 yılında Türkie'ye gelmiştim.Bir süre Türkiye'de kaldıktan sonra yeniden Fransa'ya döndüm.Yıl 1969 yeniden Türkiyedeyim.
İstanbul'da dolaşırken Hacı Bektaş-i Veli'nin gecesi ilanını gördüm.Zaman kaybetmeden bu geceye katılma kararı aldım.Arkadaşlarımla gecenin yapılacağı mekanın önüne geldiğimizde yanımdakiler bana bunlar Alevi'dir biz buraya giremeyiz.Yanımdakilerin bu tavrı üzerine bende siz korkuyorsanız buraya ben yanlız girerim dedim.Nihayetinde kararımda ısrarcı olup Hacı Bektaş-ı Veli'nin gecesine katıldım ve bu felsefe üzerinde yaptığım 30 yıllık çalışmanın yolculuğu böylece başlamış oldu.
Hacı Bektaş-i Veli gecesine katıldıktan hemen sonra Hacı Bektaş-i Veli'nin Nevşehirdeki Türbesini ziyaret ettim.Böylece bilmediğim güzel bir dünya'yı keşfetme imkanına kavuştum.Bu dünya Alevi Baktaşi ozanlarının dünyasıydı
Ziyaretimim ertesi günü olağan üstü bas bir sese sahip olan bir ozanla tanıştım.Bu ozan cezveye yakın nefesler söyleyen Feyzullah Çınar'dı.Kendisinden daha önce dinlediğim bir nefesi okumasını söyledim.O gün yıldırım çarpmış gibiydim.Duygularım alt üst olmuştu.Adeta resmi Türkiye'yi ayrı bir çizgi'de yaşayan,ve bilinmeyen bir Türkiye'yi keşvediyordum.Tesadüfler,karşılaşmalar ve araştırmalar Prof.İrena Melikoff için bir dönüm noktası olacak ve Melikoff'un araştırmaları Alrevilik ve Bektaşilik üzerinde yoğunlaşacaktı.
İnsanlara başka bir dünya'nın kapılarını aralayacak Alevi ve Bektaşileri kendi kökenleriyle ilişkilendirecek ve kendi kendileriyle tanıştırmaya devam edecekti.Prof.İrena Melikoff kalan yaşamının tamamını Alevi,Bektaşi Öğretisi üzerindeki çalışmalara adamıştı.
Atatürk'e de büyük bir hayranlık duyan Prof.İrena Melikoff Ömer Lütfü Baran ve Fuat Köprülü'nün katkısıyla Türk İslam'ım kökenlerine inen çalışmalara yöneldi.Türk İslam batıni edebiyatında yoğunlaşan ve orada bektaşilikte derinleşerek Alevilikle'de tanışınca temel çalışması Alşevilik ve Bektaşilik oldu.Bu anlamda yaptığı çalışmalarla ilgili akamedik değeri olan bir çok eser bırakmıştır.Hacı Bektaş-ı Veli ve Efsaneden gerçeğe adlı eserleri dünya'ca tanınmış eserlerdir.
Prof.İrena Melikoff şöyle diyor.Alevilerin bir ceminde bulunuyordum.Bir Türk dostum bana bu gördüklerinize inanıyormusunuz deyince bende kendisine benim rolüm inanıp inanmak değildir.Gözetlemek ve anlamaya çalışmaktır.Manevi olarak Alevi ve Bektaşilerle tanışmam benim ruh ufkumu genişletti.İyiliğim ve hoşgörü'nün hala yaşam bulabildiği dinler üstü genişiliklere yükselmemi sağlamış oldu.İrena Melikoff Muharremin 11 günü 8 ocak 2009 yaşında dünyamızdan ayrılarak ebediyete intikal etmiştir.İnsanlığa ışık tutan bu bilik insanının mekanı cennet olsun.Ky.B.lrs.Sy.1977 ve a.b.tk.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder